Genital Kanserler Nedir?
Genital kanserler, kadın ve erkek üreme organlarında veya çevresindeki dokularda gelişen kanserlerdir. Bu kanserler, erken teşhis ve tedavi ile başarılı bir şekilde yönetilebilirler. Ancak, belirtileri fark etmek ve düzenli sağlık taramaları yaptırmak büyük önem taşır.
Kadın Genital Kanserleri
Kadınlarda görülen genital kanserler şunlardır:
- Rahim (Endometrium) Kanseri:
- Rahim kanseri, rahim iç tabakasında (endometrium) başlayan bir kanser türüdür. Genellikle menopoz sonrası kadınlarda görülür, ancak daha genç kadınlarda da ortaya çıkabilir.
- Nedenleri: Obezite, hormonal dengesizlikler (özellikle östrojen fazlalığı), geç menopoz, hiç doğum yapmamış olmak, polikistik over sendromu (PKOS), diyabet ve bazı genetik sendromlar (Lynch sendromu) rahim kanseri riskini artırabilir.
- Belirtileri: Anormal vajinal kanama (özellikle menopoz sonrası), adetler arasında kanama, uzun süren veya aşırı adet kanaması, pelvik ağrı veya basınç, kilo kaybı ve yorgunluk gibi belirtiler görülebilir.
- Tanı: Pelvik muayene, transvajinal ultrasonografi, endometrial biyopsi (rahim iç tabakasından örnek alınması) ve histeroskopi (rahim içini doğrudan görüntüleme) yöntemleri kullanılır.
- Tedavi: Tedavi seçenekleri arasında cerrahi (rahmin alınması - histerektomi), radyoterapi (ışın tedavisi), kemoterapi (ilaç tedavisi) ve hormon tedavisi bulunur. Tedavi, kanserin evresine, türüne ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenir.
- Serviks (Rahim Ağzı) Kanseri:
- Serviks kanseri, rahim ağzında (rahmin vajinaya açılan kısmı) başlayan bir kanser türüdür. İnsan papilloma virüsü (HPV) enfeksiyonu, serviks kanserinin en önemli nedenidir.
- Nedenleri: HPV enfeksiyonu (özellikle yüksek riskli tipleri), erken yaşta cinsel ilişkiye başlama, çok sayıda cinsel partner, sigara kullanımı, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve düşük sosyoekonomik durum serviks kanseri riskini artırabilir.
- Belirtileri: Erken evrelerde genellikle belirti vermez. İlerleyen evrelerde anormal vajinal kanama (özellikle cinsel ilişkiden sonra), adetler arasında kanama, kötü kokulu akıntı, pelvik ağrı ve bacaklarda şişlik gibi belirtiler görülebilir.
- Tanı: Pap smear testi (rahim ağzı hücrelerinin incelenmesi), kolposkopi (rahim ağzının büyütülerek incelenmesi) ve biyopsi (şüpheli bölgelerden örnek alınması) yöntemleri kullanılır. HPV testi de tanıda yardımcı olabilir.
- Tedavi: Tedavi seçenekleri arasında cerrahi (konizasyon, trakelektomi, histerektomi), radyoterapi ve kemoterapi bulunur. Tedavi, kanserin evresine ve yayılımına göre belirlenir. HPV aşıları, serviks kanserinden korunmada önemli bir rol oynar.
- Over (Yumurtalık) Kanseri:
- Over kanseri, yumurtalıklarda başlayan bir kanser türüdür. Genellikle geç evrelerde teşhis edilir, bu nedenle erken teşhis önemlidir.
- Nedenleri: Ailede over kanseri öyküsü, BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları, hiç doğum yapmamış olmak, geç menopoz, erken adet başlangıcı, infertilite tedavisi ve yaşlılık over kanseri riskini artırabilir.
- Belirtileri: Erken evrelerde genellikle belirti vermez. İlerleyen evrelerde karın şişliği, karın ağrısı, iştahsızlık, kilo kaybı, sık idrara çıkma, kabızlık ve yorgunluk gibi belirtiler görülebilir.
- Tanı: Pelvik muayene, transvajinal ultrasonografi, CA-125 kan testi (bir tümör belirteci) ve biyopsi (yumurtalıklardan örnek alınması) yöntemleri kullanılır.
- Tedavi: Tedavi seçenekleri arasında cerrahi (yumurtalıkların ve rahmin alınması), kemoterapi ve hedefe yönelik tedaviler bulunur. Tedavi, kanserin evresine ve türüne göre belirlenir.
- Vajina Kanseri:
- Vajina kanseri, vajinada (doğum kanalı) başlayan nadir bir kanser türüdür. Genellikle HPV enfeksiyonu ile ilişkilidir.
- Nedenleri: HPV enfeksiyonu, sigara kullanımı, yaşlılık, daha önce serviks kanseri veya rahim ağzı displazisi (anormal hücre büyümesi) geçirmiş olmak vajina kanseri riskini artırabilir.
- Belirtileri: Anormal vajinal kanama, vajinal akıntı, vajinada kitle veya yara, ağrılı cinsel ilişki ve idrar yaparken ağrı gibi belirtiler görülebilir.
- Tanı: Pelvik muayene, kolposkopi ve biyopsi yöntemleri kullanılır.
- Tedavi: Tedavi seçenekleri arasında cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi bulunur. Tedavi, kanserin evresine ve yayılımına göre belirlenir.
- Vulva Kanseri:
- Vulva kanseri, vulvada (kadın dış genital organları) başlayan nadir bir kanser türüdür. Genellikle yaşlı kadınlarda görülür.
- Nedenleri: HPV enfeksiyonu, liken sklerozus (vulvanın kronik bir cilt hastalığı), sigara kullanımı, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve yaşlılık vulva kanseri riskini artırabilir.
- Belirtileri: Vulvada kaşıntı, ağrı, kitle, yara veya ülser, ciltte renk değişikliği ve kanama gibi belirtiler görülebilir.
- Tanı: Vulvanın fiziksel muayenesi ve biyopsi yöntemleri kullanılır.
- Tedavi: Tedavi seçenekleri arasında cerrahi (vulvektomi - vulvanın bir kısmının veya tamamının alınması), radyoterapi ve kemoterapi bulunur. Tedavi, kanserin evresine ve yayılımına göre belirlenir.
Erkek Genital Kanserleri
Erkeklerde görülen genital kanserler şunlardır:
- Penis Kanseri:
- Penis kanseri, peniste başlayan nadir bir kanser türüdür. Genellikle sünnet olmamış erkeklerde ve yaşlılarda görülür.
- Nedenleri: HPV enfeksiyonu, sünnet olmamış olmak, fimozis (sünnet derisinin geri çekilememesi), sigara kullanımı ve kötü hijyen penis kanseri riskini artırabilir.
- Belirtileri: Peniste kitle, yara, ülser, renk değişikliği, akıntı ve ağrı gibi belirtiler görülebilir.
- Tanı: Fiziksel muayene ve biyopsi yöntemleri kullanılır.
- Tedavi: Tedavi seçenekleri arasında cerrahi (parsiyel veya total penektomi - penisin bir kısmının veya tamamının alınması), radyoterapi ve kemoterapi bulunur. Tedavi, kanserin evresine ve yayılımına göre belirlenir.
- Testis Kanseri:
- Testis kanseri, testislerde (erkek üreme bezleri) başlayan bir kanser türüdür. Genellikle genç erkeklerde görülür (15-35 yaş arası).
- Nedenleri: İnmemiş testis (testisin doğumdan sonra skrotuma inmemesi), ailede testis kanseri öyküsü, Klinefelter sendromu ve bazı genetik faktörler testis kanseri riskini artırabilir.
- Belirtileri: Testiste ağrısız şişlik veya kitle, testiste ağırlık hissi, kasıkta ağrı, sırtta ağrı ve nefes darlığı gibi belirtiler görülebilir.
- Tanı: Fiziksel muayene, ultrasonografi, tümör belirteçleri (alfa-fetoprotein, beta-HCG ve LDH) ve biyopsi yöntemleri kullanılır.
- Tedavi: Tedavi seçenekleri arasında cerrahi (orşiektomi - testisin alınması), radyoterapi ve kemoterapi bulunur. Testis kanseri genellikle tedaviye iyi yanıt verir.
Genital Kanserlerden Korunma Yolları
Genital kanserlerden korunmak için alınabilecek önlemler şunlardır:
- HPV Aşısı: HPV aşıları, serviks kanseri, vajina kanseri, vulva kanseri ve penis kanseri gibi HPV ile ilişkili kanserlerden korunmada etkilidir. Aşı, cinsel olarak aktif hale gelmeden önce yapılması önerilir.
- Düzenli Pap Smear Testi: Serviks kanseri taraması için düzenli Pap smear testi yaptırmak önemlidir. Test, rahim ağzındaki anormal hücreleri erken evrede tespit etmeye yardımcı olur.
- Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korunma: Cinsel ilişki sırasında kondom kullanmak, HPV ve diğer cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlardan korunmaya yardımcı olabilir.
- Sigara İçmemek: Sigara içmek, birçok kanser türünün yanı sıra genital kanserlerin de riskini artırır. Sigarayı bırakmak veya hiç başlamamak önemlidir.
- Sağlıklı Yaşam Tarzı: Sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak ve ideal kiloyu korumak, genel sağlık durumunu iyileştirerek kanser riskini azaltabilir.
- Sünnet: Sünnet, penis kanseri riskini azaltabilir.
- Kendi Kendine Muayene: Kadınlar düzenli olarak vulvalarını ve erkekler testislerini muayene ederek herhangi bir anormalliği erken evrede tespit edebilirler.
- Doktora Düzenli Kontroller: Düzenli doktor kontrolleri, genital kanserlerin erken teşhisinde önemli bir rol oynar.
