Adet Düzensizliği

Adet Düzensizliği Nedir?

Adet düzensizliği, bir kadının adet döngüsünde normalden sapmalar olması durumudur. Normal bir adet döngüsü, genellikle 21 ila 35 gün arasında sürer ve kanama süresi 2 ila 7 gün arasında değişebilir. Adet düzensizliği, bu parametrelerin dışında adet görme, adetlerin çok sık veya çok seyrek olması, aşırı kanama veya lekelenme gibi çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir.

Adet Döngüsünün Normal İşleyişi

Adet düzensizliğini anlamak için, normal bir adet döngüsünün nasıl işlediğini bilmek önemlidir. Adet döngüsü, hipotalamus, hipofiz bezi ve yumurtalıklar arasındaki karmaşık hormonal etkileşimler tarafından kontrol edilir.

1. Hipotalamus: Beyinde bulunan hipotalamus, gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) salgılar.
2. Hipofiz Bezi: GnRH, hipofiz bezini uyararak folikül uyarıcı hormon (FSH) ve luteinleştirici hormon (LH) salgılamasına neden olur.
3. Yumurtalıklar: FSH, yumurtalıklarda foliküllerin büyümesini uyarır. Büyüyen foliküller, östrojen hormonu üretir.
4. Östrojen: Östrojen, rahim iç tabakasının (endometrium) kalınlaşmasına neden olur.
5. Yumurtlama: LH seviyesindeki ani bir artış, yumurtlamayı tetikler. Yumurtlama, olgun bir yumurtanın folikülden serbest bırakılmasıdır.
6. Progesteron: Yumurtlamadan sonra, folikül korpus luteuma dönüşür. Korpus luteum, progesteron hormonu üretir.
7. Progesteron: Progesteron, endometriumu döllenmiş bir yumurtanın yerleşmesine hazırlar.
8. Adet Kanaması: Döllenme gerçekleşmezse, korpus luteum geriler ve progesteron seviyesi düşer. Bu düşüş, endometriumun dökülmesine ve adet kanamasının başlamasına neden olur.

Adet Düzensizliğinin Nedenleri

Adet düzensizliğine neden olabilecek birçok faktör vardır. Bu faktörler şunlardır:

• Hormonal Dengesizlikler:
  • Polikistik Over Sendromu (PKOS): PKOS, yumurtalıklarda çok sayıda küçük kistin oluştuğu ve hormonal dengesizliklere neden olduğu bir durumdur. PKOS, adet düzensizliğinin en sık nedenlerinden biridir.
  • Tiroid Problemleri: Tiroid bezinin az veya çok çalışması, adet döngüsünü etkileyebilir.
  • Hiperprolaktinemi: Hipofiz bezinin aşırı prolaktin hormonu üretmesi, adet düzensizliğine neden olabilir.
  • Yetersiz Beslenme veya Aşırı Egzersiz: Vücut ağırlığının çok düşük olması veya aşırı egzersiz yapmak, hormonal dengesizliklere ve adet düzensizliğine yol açabilir.
• Rahim ve Yumurtalıklarla İlgili Sorunlar:
  • Miyomlar: Rahimde oluşan iyi huylu tümörler, adet kanamasının aşırı olmasına veya adetler arasında kanamaya neden olabilir.
  • Polipler: Rahim iç tabakasında (endometrium) oluşan polipler, adetler arasında kanamaya neden olabilir.
  • Endometriozis: Endometrium dokusunun rahim dışında büyümesi, ağrılı adetlere ve adet düzensizliğine neden olabilir.
  • Yumurtalık Kistleri: Yumurtalıklarda oluşan kistler, hormonal dengesizliklere ve adet düzensizliğine yol açabilir.
• Enfeksiyonlar:
  • Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID): Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar, pelvik inflamatuar hastalığa neden olabilir. PID, adet düzensizliği, pelvik ağrı ve kısırlık gibi sorunlara yol açabilir.
• İlaçlar:
  • Doğum Kontrol Hapları: Doğum kontrol hapları, adet döngüsünü düzenleyebilir veya düzensizleştirebilir.
  • Antidepresanlar: Bazı antidepresanlar, adet düzensizliğine neden olabilir.
  • Kemoterapi İlaçları: Kemoterapi ilaçları, yumurtalıklara zarar vererek adet düzensizliğine neden olabilir.
• Diğer Faktörler:
  • Stres: Stres, hormonal dengesizliklere ve adet düzensizliğine yol açabilir.
  • Menopoz: Menopoz, adet döngüsünün sona ermesiyle sonuçlanır. Menopoz öncesi dönemde (perimenopoz), adetler düzensizleşebilir.
  • Hamilelik: Hamilelik, adet döngüsünün durmasına neden olur.
  • Emzirme: Emzirme, adet döngüsünü geçici olarak durdurabilir veya düzensizleştirebilir.

Adet Düzensizliğinin Türleri

Adet düzensizliği, çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. En sık görülen adet düzensizliği türleri şunlardır:

• Amenore: Adet görmeme durumudur. Primer amenore, 16 yaşına kadar adet görmeme anlamına gelirken, sekonder amenore daha önce düzenli adet gören bir kadının 3 ay veya daha uzun süre adet görmemesi anlamına gelir.
• Oligomenore: Adetlerin seyrek olmasıdır. Adet döngüsü 35 günden daha uzun sürer.
• Polimenore: Adetlerin sık olmasıdır. Adet döngüsü 21 günden daha kısa sürer.
• Menoraji: Adet kanamasının aşırı olmasıdır. Adet kanaması 7 günden uzun sürer veya normalden çok daha fazla kan kaybı olur.
• Metroraji: Adetler arasında kanama olmasıdır.
• Dismenore: Ağrılı adet görme durumudur.

Adet Düzensizliğinin Tanısı

Adet düzensizliğinin tanısı, fiziksel muayene, hastanın öyküsü ve çeşitli laboratuvar testleri ile konulur. Doktor, adet döngüsü, cinsel yaşam, tıbbi geçmiş ve kullandığınız ilaçlar hakkında sorular soracaktır. Tanıyı doğrulamak için aşağıdaki testler yapılabilir:

• Kan Testleri: Hormon seviyelerini (FSH, LH, östrojen, progesteron, tiroid hormonları, prolaktin) ölçmek için kan testleri yapılabilir.
• Gebelik Testi: Hamileliği dışlamak için gebelik testi yapılabilir.
• Pelvik Muayene: Rahim, yumurtalıklar ve diğer pelvik organların durumunu değerlendirmek için pelvik muayene yapılabilir.
• Ultrason: Rahim ve yumurtalıkların görüntülenmesi için ultrason yapılabilir.
• Endometrial Biyopsi: Rahim iç tabakasından (endometrium) örnek alınarak incelenmesi işlemidir.
• Histeroskopi: Rahim içini doğrudan görüntülemek için kullanılan bir yöntemdir.

Adet Düzensizliğinin Tedavisi

Adet düzensizliğinin tedavisi, nedenine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri şunlardır:

• Hormon Tedavisi:
  • Doğum Kontrol Hapları: Doğum kontrol hapları, adet döngüsünü düzenlemeye ve adet kanamasını azaltmaya yardımcı olabilir.
  • Progesteron Tedavisi: Progesteron, adet döngüsünü düzenlemeye ve adet kanamasını azaltmaya yardımcı olabilir.
• İlaçlar:
  • Ağrı Kesiciler: Ağrılı adetler için ağrı kesiciler kullanılabilir.
  • Demir Takviyeleri: Aşırı adet kanaması nedeniyle demir eksikliği anemisi gelişirse, demir takviyeleri kullanılabilir.
• Cerrahi Tedavi:
  • Miyomektomi: Rahimdeki miyomları çıkarmak için yapılan cerrahi işlemdir.
  • Histerektomi: Rahmin alınması işlemidir. Histerektomi, genellikle diğer tedaviler başarısız olduğunda veya rahimde ciddi sorunlar olduğunda düşünülür.
  • Dilatasyon ve Küretaj (D&C): Rahim iç tabakasının kazınması işlemidir.
• Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
  • Sağlıklı Beslenme: Dengeli ve sağlıklı beslenmek, hormonal dengeyi sağlamaya yardımcı olabilir.
  • Egzersiz: Düzenli egzersiz yapmak, hormonal dengeyi sağlamaya ve stresi azaltmaya yardımcı olabilir.
  • Stres Yönetimi: Stresi yönetmek için yoga, meditasyon veya diğer rahatlama teknikleri uygulanabilir.

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

Aşağıdaki durumlarda doktora başvurmak önemlidir:

• Adetlerinizin aniden düzensizleşmesi
• Adetler arasında kanama olması
• Adet kanamasının aşırı olması
• Adet ağrısının şiddetli olması
• Adet görmemeniz
• Hamile kalmaya çalışıyorsanız ve adetleriniz düzensizse